กระแสคลื่นธุรกิจญี่ปุ่นลูกใหม่ กำลังถาโถมเข้าสู่วิถีชีวิตของปัจเจกในเมืองหลวงและหัวเมืองอย่างไม่เคยปรากฏมาก่อน
ความจริงแล้ว Daimaru มาพร้อมกระแสคลื่นลูกแรกตั้งแต่ปี 2507 ถือว่าเป็น “หัวขบวน”ของธุรกิจค้าปลีก ธุรกิจที่เชื่อมโยงกับวิถีชีวิตปัจเจกยุคใหม่ แต่ทว่าในการแข่งกันกับธุรกิจห้างสรรพสินค้าท้องถิ่นอย่างเซ็นทรัล จึงเป็นเรื่องไม่ง่าย ในที่สุดได้ยกธงขาวราวปี 2543
Convenience store
อย่างไรก็ตาม มีอีกบางรายพยายามปรับตัวเพื่อความอยู่รอด – Jusco Department store เข้ามาที่หลัง Daimaru ถึง 2ทศวรรษ(ปี 2527 )ต้องดิ้นรนอย่างมากเช่นกัน ในที่สุดปรับตัวมาเป็น MaxValu เริ่มต้นอีกครั้งในปี 2550 ด้วยการปรับโมเดลธุรกิจใหม่เป็น Supermarket และ Convenience store เปิดบริการ 24 ชั่วโมง ดูไปแล้วนับว่าประสบความสำเร็จพอสมควร ปัจจุบันเครือข่าย MaxValu Supermarket มีเกือบ 20 สาขา ขณะที่เครือข่ายMaxValu Tanjai( เริ่มต้นปี2553 ) ตามโมเดลConvenience store ด้วยการเร่งขยายเครือข่ายได้เกือบ 50 สาขา
เชื่อกันว่าความสำเร็จของMaxValu มาจากฐานอันแข็งแกร่ง เป็นแผนการผนึกกำลังระหว่างบริษัท อิออน (ไทยแลนด์) เจ้าของเครือข่ายMaxValu กับเครือข่ายธุรกิจการเงินรายย่อย–AEON
บริษัท อิออน ธนสินทรัพย์ (ไทยแลนด์) ก่อตั้งขึ้นโดยAEON Credit Service Japan ดำเนินธุรกิจบริการสินเชื่อรายย่อย (Retail Finance) หลากหลายรูปแบบ ทั้งสินเชื่อบัตรเครดิต สินเชื่อเช่าซื้อ สินเชื่อส่วนบุคคล ฯลฯ ก่อตั้งขึ้นอย่างเงียบๆตั้งแต่ปี 2535 เมื่อสามารถเข้าตลาดหุ้นไทยได้ในปี2544 ได้ขยายธุรกิจอย่างรวดเร็ว ปัจจุบันมีเครือข่ายทั่วประเทศ
การปรับตัวของ MaxValu มีความสัมพันธ์กับการเติบโตอย่างรวดเร็วของเครือข่าย Convenience store ญี่ปุ่นในประทศไทย
7-Eleven คือ Convenience storeรายใหญ่ที่สุดทั้งในญี่ปุ่น และเมืองไทย เข้ามาเมืองไทยเป็นรายแรกตั้งแต่ปี 2531 ได้ร่วมมือกับซีพีแผ้วทางความสำเร็จทางธุรกิจได้อย่างเหลือเชื่อ แม้ว่าผู้คนจำนวนไม่น้อย ไม่ได้นึกถึงความเป็นธุรกิจญี่ปุ่น (เพราะ7-Eleven เพิ่งเปลี่ยนเจ้าของมาเป็นญี่ปุ่นเมื่อปี2548) แต่ถือว่าเป็นแรงบันดาลใจให้กับธุรกิจประเภทเดียวกันที่ยกขบวนมาจากญี่ปุ่นโดยตรง
Family Mart Convenience storeรายใหญ่อันดับ 3ของญี่ปุ่น เข้ามาเมืองไทยนานพอสมควรตั้งแต่ปี 2536 แต่เติบโตค่อนข้างช้า ได้พยายามเกาะกระแส ปรับยุทธศาสตร์ครั้งใหญ่ด้วยร่วมมือกับกลุ่มเซ็นทรัลในปลายปี2555 ประกาศแผนการขยายสาขาให้มากกว่า1, 500 สาขา ภายใน 5 ปี และเพิ่มเป็น 3,000 สาขา ภายใน 1 ทศวรรษ ขณะที่รายใหญ่อันดับ 2 ของญี่ปุ่น— Lawson ผนึกกำลังกับสหกรุ๊ป บุกเข้ามาตลาดเมืองไทยย่างเต็มตัวเช่นกัน เริ่มต้นด้วย “เปิดตัวร้านค้า 3 แห่งพร้อมกันภายใต้ชื่อ Lawson 108 ในกรุงเทพฯ เมื่อวันที่ 29 มีนาคม 2556 Lawson ในไทยดำเนินงานโดยบริษัทร่วมค้าที่ก่อตั้งโดยบริษัทสหกรุ๊ปอันเป็นบริษัทยักษ์ใหญ่ในกลุ่มสินค้าอุปโภคบริโภค ชื่อ Lawson 108 มาจากแบรนด์ 108Shop ร้านค้าเล็กๆ ที่พัฒนาขึ้นโดยสหกรุ๊ป ผสมผสานกับแบรนด์ Lawson ของญี่ปุ่น”( http://www.lawson108.com/)
Uniqlo
นอกจากConvenience store ในฐานะเครือสินค้าบริโภค สามารถเข้าถึงชุมชนไดอย่างดีแล้ว มีสินค้าสำคัญที่ยกระดับสู่ไลฟ์สไตล์ เข้าถึงปัจเจก Uniqlo แบรนด์เสื้อผ้าแฟชั่นสำหรับลูกค้าฐานกว้างได้เข้ามาเมืองไทย อย่างเต็มตัว โดยไม่ไดใช้โมเดลเดียวกันกรณี Wacoal กับ สหกรุ๊ป เมื่อ 40 ปีก่อน
Uniqlo ถือเป็นแบรนด์ญี่ปุ่นที่เติบโตอย่างรวดเร็วในระดับโลก เนื่องจากมีสินค้าหลากหลาย ด้วยราคาปานกลาง จับลูกค้าเป้าหมายที่มีฐานกว้างพอสมควร ถือว่ามีความพยายามเทียบเคียงและแข่งขัน อยู่ในระดับเดียวกันแบรนด์ระดับโลก อย่าง Mark & Spencer ของอังกฤษ H&M ของสวีเดนและ Zara ของสเปน
Uniqlo มีเครือข่ายร้านค้าของตนเองในญี่ปุ่นประมาณ 13,00แห่ง และในต่างประเทศอีก 450 แห่ง สำหรับตลาดเมืองไทยเข้ามาครั้งแรกด้วยแผนการเชิงรุก ระดมลงทุนทั้งระบบ สามารถขยายเครือข่ายร้านค้าภายใต้แบรนด์ตนเองได้มากกว่า 10 แห่งโดยใช้เวลาเพียง 2 ปี (เข้ามาครั้งแรกปี 2554) เข้ายึดพื้นที่ขายขนาดใหญ่ ในศูนย์การค้าใหญ่ในกรุงเทพฯ และหัวเมืองท่องเที่ยว
Japanese restaurants
ปรากฏการณ์ที่ลงลึกที่สุดในกระแสคลื่นญี่ปุ่นครั้งล่าสุด คงเป็นร้านอาหารญี่ปุ่น การขยายตัวของร้านอาหารญี่ปุ่นในเมืองไทยอย่างเข้มข้น เป็นปรากฏการณ์สำคัญจากเครือข่ายร้านอาหารญี่ปุ่นมาจากญี่ปุ่นโดยตรง
แม้ว่าตำนานร้านอาหารญี่ปุ่นในประเทศไทย ได้ลงหลักปักฐานมานานพอสมควร ตั้งแต่กรณี Fujiที่ค่อยๆสร้างเครือข่ายโดยใช้เวลาถึง 3 ทศวรรษ จนมาถึง Oishi ตำนานอันโลดโผน เริ่มต้นโดย ตัน ภาสกรนที เพียงทศวรรษเดียว แต่นั่นคือกรณีสร้างแบรนด์ญี่ปุ่นขึ้นใหม่ในสังคมไทย
ร้านอาหารญี่ปุ่น Fuji ก่อตั้งขึ้นในเมืองไทย โดยชาวญี่ปุ่นที่เข้ามาทำงานในเมืองไทย ตัดสินใจเริ่มต้นธุรกิจของตนเอง เปิดสาขาแรก พร้อมๆกับการเปิดเซ็นทรัลลาดพร้าวปี 2521 ปัจจุบันไม่เพียงมีสาขาเกือบ 100แห่งในประเทศแล้ว กำลังเริ่มต้นเปิดสาขา Fuji ในประเทศเพื่อนบ้าน
ไม่เพียงเท่านั้น เมื่อกระแสร้านอาหารญี่ปุ่นเข้าสู่กระแสหลัก คือการพาเหรดของร้านอาหารญี่ปุ่นจากญี่ปุ่น เจ้าของร้าน Fuji ได้นำร้านอาหารญี่ปุ่นจากญี่ปุ่นมาเมืองไทยด้วย —CoCoICHIBANYA ร้านอาหารประเภทแกงกระหรี่สไตล์ญี่ปุ่น ว่ากันว่าได้รับความนิยมเป็นอันดับหนึ่งและมีสาขาถึง 1,100 แห่งในญี่ปุ่น และอีกกว่า 15 สาขาในประเทศอื่นๆ ส่วนในเมืองไทยสาขาแรกเปิดขึ้นเมื่อปี 2551 ปัจจุบันมี 8 สาขาแล้ว
กรณี Oishi ตัน ภาสกรนทีเริ่มต้นเมื่อปี 2542 ถือว่าเป็นการเร่งกระแสร้านอาหารญี่ปุ่นทั้งทางตรงและทางออ้ม ทางตรง –เขาเริ่มร้านอาหารญี่ปุ่นที่ได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว เมื่อขายกิจการให้กับไทยเบปเวอเรจของเจริญ สิริวัฒนภักดี เครือข่ายร้านอาหารหลากรูปแบบแวดล้อมแบรนด์ Oishi เกิดขึ้นอย่างมากมาย ถือว่าเป้นกลุ่มธุรกิจร้านอาหารญี่ปุ่นที่ใหญ่ที่สุดในเมืองไทยไทย ด้วยสาขามากกว่า120 แห่ง ทางออ้ม— ตัน ภาสกรนที จุดกระแสเครื่องดื่มชาเขียว แต่เดิมเป็นส่วนเสริมในร้านอาหารญี่ปุ่น กลายมาเป็นเครื่องดื่มใหม่ที่ได้รับความนิยมอย่างมาก ย่อมเชื่อมโยงไปถึงกระแสร้านอาหารญี่ปุ่นด้วยอยู่ดี
กระแสร้านอาหารญี่ปุ่นจากญี่ปุ่นควรกล่าวถึงอีกบางกรณี เพื่อให้ภาพสมบูรณ์ขึ้น
โดยเฉพาะกลุ่มเซ็นทรัล ซึ่งไม่ยอมตกกระแส โดยเซ็นทรัลเรสตอรองส์ กรุ๊ป
ปี2548 กลุ่มเซ็นทรัลเปิดตัว Ootoya ร้านอาหารญี่ปุ่น ซึ่งก่อตั้งในญี่ปุ่นมามากกว่า 50 ปีมีสาขามากกว่า 250 สาขาในญี่ปุ่น และอีก 38 สาขาในต่างประเทศ โดยให้ความสำคัญกับเมืองไทยเป็นพิเศษ เปิดสาขาแรกที่ J Avenue ทองหล่อ และต่อมาได้เปิดสาขาในไต้หวัน ฮ่องกง อินโดนีเซีย และสิงคโปร์ เฉพาะเมืองไทยไทย มี 31 สาขา ในหลายรูปแบบแบบ Ootoya ดูเหมือนร้านอาหารญี่ปุ่นจากญี่ปุ่นทีมีแผนธุรกิจเชิงรุกมากเป็นพิเศษ นอกจากร่วมมือกับกลุ่มเซ็นทรัลแล้ว ยังได้ร่วมทุนกับอุตสาหกรรมการเกษตรและอาหารครบวงจรรายใหญ่รายหนึ่งของไทย–กลุ่มเบทาโกร
กลุ่มเซ็นทรัลพยายามรักษาผู้นำกระแส ได้ร่วมมือกับเครือข่ายร้านอาหารญี่ปุ่นจากญี่ปุ่นอย่างเป็นระบบ และต่อเนื่อง ปี 2550 — Pepper Lunch ร้านสเต็กสไตล์ญี่ปุ่น ปี 2553เปิดตัว Chabuton ร้านราเมนจากญี่ปุ่น และปี2554 Yoshinoya ข้าวหน้าญี่ปุ่น
จะโดยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม กระแสญี่ปุ่นมาแรงยิ่งขึ้น ตั้งแต่ 1 กรกฎาคม 2556 จากมาตรการยกเว้นวีซ่าเข้าญี่ปุ่นให้คนไทยสามารถพำนักได้ 15 วัน จากนั้น Social media ก็เต็มไปด้วยเรื่องและภาพไลฟ์สไตล์ญี่ปุ่น
ตีพิมพ์ครั้งแรก–ประชาชาติธุรกิจ ฉบับวันที่ 22 พฤศจิกายน 2556
วิรัตน์ แสงทองคำ 