เชียงใหม่:วัฒนธรรมคาเฟ่

 อีกตอน ที่ผู้ติดตามรอไม่นาน  จนกลิ่นและรสกาแฟอาจจางไป

ส่วนผู้เดินทางในทริปนั้น  เป็นประสบการณ์เติมเต็มที่แตกต่าง  ประสาทสัมผัส คงถูกตรึงกับกลิ่นไออบอวล จากคาเฟ่อันดาษดื่น ทุกถนน และตรอกซอกซอย

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

ตามมาด้วยมิติแห่งบริบท  มุมมองภาพ “เชียงใหม่” ค่อยๆเปิดขึ้นเป็นฉากหลัง ด้วยเรื่องราว ตำนาน  ดังภาพเคลื่อนไหว

 “เชียงใหม่ ดินแดนแห่งหุบเขา จุดหมายปลายทางยอดนิยม  ….แม้มิได้หลงเหลือความเป็นดินแดนแชงกรีล่า(Shangri–La)อันห่างใกล ดังคำพรรณนาของนักเดินทางยุคแรก ผู้ใช้เวลาเป็นสัปดาห์ มาทางแม่น้ำและหลังช้าง  ทว่าคงมีเสน่ห์ซึ่งผสมผสานลงตัว ด้วยโบราณสถานปรักหักพัง งานฝีมือท้องถิ่น และประเพณีดั้งเดิม” บางตอนในหนังสือเล่มหนึ่งซึ่งผมชอบอ้าง(Thailand: Archipelago Guides   โดย  Alfred A Knofe Inc.  ต้นฉบับภาษาฝรั่งเศส ปี2536  ฉบับที่ผมมี ตีพิมพ์เป็นภาษาอังกฤษครั้งแรกปี2537) ให้ภาพ “เชียงใหม่”ในความเปลี่ยนแปลงแบบหักมุม จากยุคเก่าสู่ยุคสมัย

ถือเป็นภาพสัมพันธ์และต่อเนื่อง กับ“เชียงใหม่”ยุคปัจจุบัน ดังบางKeywordในตอนที่แล้วว่าไว้“เชียงใหม่ เมืองเก่าซึ่งคงเอกลักษณ์ ขณะสีสันร่วมสมัยมีมากขึ้นๆ  หากสามารถรักษาความสมดุลไว้อย่างดี”  (อ้างจาก คลิปเรื่อง  Perfect balance – Chiang Mai  โดย Monocle Films  เมื่อปี2558)  

สีสันแห่งความร่วมสมัยใหม่ อันน่าที่ง ซี่งตั้งใจสัมผัสในบางมิติ  สาธยายนำเสนอในบางมุม เกี่ยวข้องอย่างมิพักสงสัยกับ  “วัฒนธรรมคาเฟ่(café culture) เกิดขึ้นและดำรงอยู่(exist) และกำลังขยายตัวอย่างไม่หยุดหย่อน” (Monocle Films อ้างแล้ว)

อย่างไรก็ตาม ย่อมเป็นไปตามแบบแผนซึ่งกำกับไว้แล้ว “ กฎเหล็กการเล่าเรื่อง “เวลากาแฟ” อันเผชิญผจญ ด้วยนับถือความเป็นปัจเจก ผู้เดินทาง คอกาแฟ และผู้อ่าน จึงไม่อาจคิดเอาเองว่า มี Top list คาเฟ่ และไม่ขอตั้งตนเป็นผู้รู้รสเลิศกาแฟให้ดาวที่ใดเพื่อเชิญชวนลิ้มลอง เพียงตั้งใจและพยายามแสวงหาภาพ แม้เป็นชิ้นส่วน เป็นจิ๊กซอว์เล็ก ๆ เพื่อจับต้องจินตนาการ และแรงบันดาลใจ…”

ประสบการณ์คาเฟ่ 3 แห่งซึ่งสัมผัสอย่างจงใจ คงจะให้ภาพตัวอย่าง  สะท้อนเรื่องราวความสัมพันธ์ เชื่อมโยงกับ “เชียงใหม่” ในบางแง่มุมได้บ้าง ไม่มากก็น้อย

ร้านแรก(ภาพ 9-11) เรื่องราวชนเผ่านอาข่า มีภูมิหลังเชื่อมโยงมณฑลยูนานและสับสองปันนา ซึ่งอพยพมายังภาคเหนือของไทยเมื่อร้อยกว่าปีที่แล้ว  กับเด็กหนุ่มแห่งหมู่บ้านห่างใกลบนดอยเชียงราย ถูกเล่าขานเป็นตำนานกาแฟ โดยเฉพาะผ่านสื่อโลกตะวันตก อย่าง BBC หรือ The Wall Street Journal  หรือ ผ่านงานแสดงกาแฟระดับโลกของ Specialty Coffee Association of Europe

เรื่องราว ราวทศวรรษเดียว ว่าด้วยการจัดการวงจรกาแฟแห่งชนเผ่า จากต้นธารสู่ปลายทาง เป็นกรณีศึกษาอันโดดเด่น  เร้าใจหลายมิติ  ผสมผสานอย่างลงตัว  กลายมาเป็น “ชิ้นส่วน”วัฒนธรรมคาเฟ่เชียงใหม่

ความเชื่อมโยงเป็นจริงเป็นจังขึ้น   จากเรื่องราวชนเผ่าดอยภาคเหนือ ผู้มาตั้งรกรากเมื่อศตวรรษที่แล้ว  บรรจบกับเรื่องราวดินแดนล้านนาเมื่อกว่า5 ศตวรรษที่แล้ว  คาเฟ่แห่งนี้ดูเหมือนตั้งใจ ยึดทำเลใกล้วัดเก่าแก่ –วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร พระอารามหลวงชั้นเอก ตั้งอยู่ในบริเวณคูเมือง วัดสำคัญอายุกว่า5ศตวรรษ  เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธสิหิงค์  พระพุทธรูปคู่เมืองเชียงใหม่และแผ่นดินล้านนา  ร้านกาแฟเล็ก ๆ ดูธรรมดา จึงกลายเป็นที่คนแวะเวียนไม่ขาดสาย  จากคนท้องถิ่น ผู้ผ่านทางและนักท่องเที่ยว 

อีกร้าน(ภาพ112-14)ก้าวข้ามยุคสมัย  “เชียงใหม่” ซึ่งให้การต้อนรับคนต่างถิ่นอยู่เสมอ ท่ามกลางปรากฎการณ์Digital Nomad ในปัจจุบัน  คาเฟ่ทันสมัยแห่งนี้เพิ่งมาเปิด(ปี2558) ณ ศูนย์การค้าสไตล์ตะวันตก(ของคนต่างถิ่น เช่นกัน)  ตามบางกระแสและอีกสีสันร่วมสมัยกำลังเดินหน้าไป

ดูไปแล้วมีความพยายามเชื่อมโยงกับ “เชียงใหม่” ท่ามกลางยุคสมัยแห่งการเปลี่ยนแปลงอยู่ด้วย   ขณะ“เชียงใหม่”แหล่งปลูกกาแฟสำคัญของเมืองไทย เป็นภาพที่กำลังวาดขึ้นอย่างตั้งใจและเป็นจริง   สะท้อนผ่านเมนูหนึ่งของคาเฟ่   Filter coffee กับกาแฟขุนช่างเคี่ยน ซึ่งเพิ่งได้รางวัลกาแฟระดับชาติ  มาจากแหล่งปลูกบนดอยสูงชื่อเดียวกัน ที่ซึ่งผู้คนมักมาชมดอกนางพญาเสือโคร่ง ห่างจากตัวเมืองเชียงใหม่เพียง30กิโลเมตร

ปิดท้าย ด้ายร้านกาแฟที่แตกต่าง (ภาพ15-17) “เชียงใหม่” ไม่เพียงต้อนรับ “คนต่างถิ่น” หากเปิดรับ “สิ่งใหม่”ด้วย  ร้านกาแฟซึ่งซีเรียสกับการทำกาแฟเป็นพิเศษ ด้วยถ่ายทอดสไตล์ เทคนิค มาจากประเทศออสเตรเลีย  โดยเฉพาะเมืองเมลเบิร์น( Melbourne)ซึ่งวัฒนธรรมกาแฟฝั่งราก แม้แต่ Starbucks ก็ยากจะฝ่าด่าน

คาเฟ่ซึ่งพยายามนำเสนอสูตรกาแฟที่แตกต่าง อย่างหลากหลาย  นำเสนอข้อมูลและเรื่องราวมากมายผ่านเมนูเล่มโต ดูขึงขังทีเดียว  เอาเข้าจริง ถามพนักงานเอาเองดูจะเข้าท่าเช่นกัน   นำเสนอผ่านการออกแบบตกแต่งร้านเพื่อกระตุกกระตุ้นความสนใจ บางครั้งดูมากมาย เกินความจำเป็นไปบ้าง

อันที่จริงวัฒนธรรมคาเฟ่เชียงใหม่ เพิ่งจะเริ่มต้นมาเมื่อไม่นาน  ขณะฉากหน้า สะท้อนความคึกคัก หลากหลาย และหวือหวา   เชื่อกันว่าเบื้องหลัง เป็นเรื่องจริงจัง เข้มข้น และเผชิญหน้าความท้าทาย

โดยเฉพาะคาแฟ่แห่งหนึ่งๆ  ซึ่งขับเคลื่อนด้วยแรงบันดาลใจ  ในฐานะ “ชิ้นส่วน”เล็ก ๆ แห่งสีสันร่วมสมัยเชียงใหม่