สถานการณ์วิกฤติในวงกว้าง ไม่ได้มาอย่างไม่มีที่ไม่มีทาง หากมาจากแรงปะทุปะทะไปมาระหว่างชิ้นส่วนเล็ก ๆ
เป็นเช่นนั้น “เวลากาแฟ” อันแผ่วเบา จึงถูกกระชาก ลากไป ตามกระแสอันเชี่ยวกราก COVID-19 เป็นไปอย่างไม่มีกระบวน พักใหญ่ทีเดียวกว่าจะมาถึง ณ ที่ ๆซึ่งพอให้ภาพหนึ่งซึ่งพอจับต้องได้
กะว่าจะเล่าเรื่อง Specialty coffee @MUNICH ,GERMANY ศูนย์กลางกาแฟยุคสมัยแห่งหนึ่งของยุโรป ทว่าจำต้องเว้นวรรคไป ด้วยวิกฤตการณ์โรคระบาดระดับโลกมาถึง ในห้วงเวลาเคลื่อนย้ายจากจีนแผ่นดินใหญ่ ศูนย์กลางแผ่ระบาดเปิดฉาก ไปยังศูนย์กลางใหม่ที่ยุโรป
- โชคดียังเหลือร่องรอยให้เล่า(อย่างตั้งใจด้วยภาพ) ก่อนมีเรื่องมีราวได้เดินทางสู่ MUNICH ช่วงต้นๆฤดูหนาว จากวิถีเร่งรีบเบียดเสียดผู้คนในบริการรถไฟใต้ดิน ไปยังจัตุรัสใจกลางเมือง- Marienplatz กลืนไปกับฝูงชนเชื่องช้าทว่าล้นหลาม ในบรรยากาศเทศกาลChristmas market หลายคนถือแก้วไวน์ร้อน(Mulled wine) เพิ่มอุณหภูมิในร่ายกาย คลายความหนาวเหน็บ ส่วนเราหาวิธีที่แตกต่าง ด้วย “เวลากาแฟ” ณ คาเฟ่ซึ่งสรรหา อยู่ไม่ไกลในบริเวณนั้น
แห่งแรก วันแรก คาเฟ่ยุคสมัยซึ่งผสมผสานกับความคลาสสิกอย่างลงตัว เปิดขึ้นเมื่อกว่าทศวรรษ แบ่งแยกพื้นที่บริการเป็น2 ส่วน ระหว่างบริการจากโรงคั่วกาแฟ ด้วย Specialty coffee จากแหล่งซีกโลกใต้ กับอีกส่วนให้สัมผัสประสบการณ์ต้นตำรับcoffeehouse วัฒนธรรมกาแฟดั้งเดิมแห่งยุโรป ที่จับต้องได้ผ่านเก้าอี้ไม้สีน้าตาลสไตล์เวียนนา มากับบริการตามแบบฉบับเยอรมัน cake & coffee ซึ่งมี Drip coffee อยู่ด้วย (ภาพ1–5)
บางคนสนใจส่วนเติมแต่งใหม่ๆ โดยเฉพาะบริการเป็นกันเองโดยBarista สาวสวยชุดแดงชาวแคนาดา จนกลายเป็นชิ้นส่วนเล็ก ๆเป็นเอกลักษณ์
อีกแห่งในวันต่อ ๆมา ซึ่งแตกต่าง เปิดขึ้นตามกระแส Specialty Coffee กับ Independent coffee shops ยังไม่ถึง10ปี ด้วยองค์กระกอบผสมผสานแห่งยุคสมัยอย่างหลากหลายและเหลือเชื่อ Start-up โดยชาวออสเตรเลีย ผู้มาจากอีกซีกโลกซึ่งมีวัฒนธรรมกาแฟเข้มแข็งพอควร ออกแบบอย่างตั้งใจ ทั้งโมเดลธุรกิจ มีติอันซับซ้อนหลากหลาย รวมทั้งมีโรงคั่วกาแฟของตนเอง ทั้งตั้งใจให้มีบุคลิกเฉพาะ แต้มสีน้ำเงินครามเป็นพื้น โดยนักออกแบบศิลป์ชื่อดังแห่งนิวยอร์ค ปรุงบรรยากาศคาเฟ่ สไตล์สแกนดิเนเวีย กับแคลิฟอร์เนียให้เข้ากัน ขณะใส่ใจรายละเอียดวิถีแห่งญี่ปุ่น มีผลิตภัณฑ์ทำกาแฟจากโลกตะวันออกมาโชว์มาจำหน่าย(ภาพ6–13)
และแล้วมาถึงช่วงเวลาอันพรั่นพรึง คาเฟ่ทั่วยุโรป หยุดให้บริการแทบจะพร้อม ๆกัน เป็นฉากในประวัตศาสตร์หนึ่งซึ่งไม่เคยปรากฏ ไม่ว่าจะเป็นคาเฟ่ยุคสมัยอย่างที่ว่ามา ไม่ว่าคาเฟ่ซึ่งคงอยู่อย่างมั่นคงตั้งแต่ยุคเปิดตำนานEspresso สื่อยุโรปพร้อมใจกันนำเสนอข่าวหนึ่ง Café de Flore คาเฟ่ในตำนานแห่งปารีส ก่อตั้งมากว่าศตวรรษ ซึ่งไม่เคยหยุดบริการเลย แม้ในช่วงสงครามโลกครั้งที่2 ปรากฏภาพคาเฟ่ไร้ชีวิตชีวาและไร้ผู้คน มีแต่กองโต๊ะ-เก้าอี้สุมรวมกันไว้ภายใน อย่างไร้ระเบียบ
ในที่สุด เรื่องราว “เวลากาแฟ”แห่งยุโรป ได้มีโอกาสกลับมานำเสนอตอนต่อซึ่งขาดช่วงไป พร้อม ๆกับคาเฟ่ในยุโรปส่วนใหญ่ได้กลับมาเปิดให้บริการกันอีกครั้ง หลังจากเว้นว่างไปเกือบ2เดือน มิใช่แค่เว้นวรรคพักช่วงชั่วคราวอย่างปกติธรรมดา หากเป็น “เวลาไม่กาแฟ” อันตรึกตรองอย่างหนักหน่วง เพื่อเตรียมตัวเข้าสู่ห้วงเวลาใหม่ที่แตกต่าง อย่างยากจะคาดเดา
ห้วงเวลาอันตรึกตรองอย่างซับซ้อนกว่าที่เคย กลั่นเป็นบทเรียน จากประสบการณ์ ท่ามกลางสถานการณ์อันยากลำบาก หาก สามารถแพร่กระจายถ่ายเทได้เช่นเดียวกับไวรัส ภาพนั้นย่อมเทียบเคียงได้บางระดับ กับปรากฏการณ์อันเยาว์วัยในบ้านเรา
มิใช่แค่ “เรื่องราวผู้คนกับช่วงเวลาครุ่นคิด สนทนา แลกเปลี่ยน-ผนึกพลัง ความรู้ และความเชื่อ…” มีเรื่องเล่ามีสีสีนมากกว่า ไปไกลกว่า “เรื่องราวอันเต็มไปด้วยแรงบันดาลใจ แรงขับเคลื่อน โดยคนหนุ่มสาว ในฐานะStart –Ups บ่มเพาะความเป็นผู้ประกอบการ(Entrepreneurship) …” ด้วยบทเรียนและความรู้ตกผลึกอย่างซับซ้อนยิ่งกว่าภาพกว่างอย่างที่เคยกล่าว “บทเรียนและทักษะองค์รวม(Holistic approach) แห่งยุคสมัย เป็นวงจรอันซับซ้อนและมีค่า ตั้งแต่การออกแบบใหม่(ออกแบบธุรกิจ หรือ Business model ออกแบบบริการ หรือService design และออกแบบร้านเชิงสถาปัตยกรรม และตกแต่งภายใน)งง” อย่างที่เคยว่าไว้
มีบางบทสรุปแห่งบทเรียนซึ่งพอจะมีบทพิสูจน์ คาเฟ่กับโรงคั่วเล็ก ๆ เป็นโมเดลคาเฟ่ยุคสมัยซึ่งเกื้อกูล กระจายความเสี่ยง และสร้างโอกาสกว้างขึ้น เช่นเดียวกับบริการอันควรครอบคลุม ทั้งในร้าน ควบคู่กับหน้าร้าน และจัดส่ง (delivery) กระบวนการเรียนรู้เรื่องใหม่ๆทักษะใหม่ ๆ ก็ใช้เวลาเหมือนกัน เวลาว่างเว้นจึงเป็นจังหวะที่ดีมาก ๆ นอกจากการทบทวน ปรับแก้ สิ่งที่มีอยู่ และมองไปข้างหน้าอย่างสร้างสรรค์
มิติทางสังคมมีความหมายมากขึ้น กว้างขึ้น คาเฟ่ยุคสมัยมิใช่แค่มีสายสัมพันธ์ใน Social media หากหมายรวมถึงชุมชนแวดล้อม(Local community)อย่างเป็นจริง เวลาที่ยากลำบากความสัมพันธ์อย่างเกื้อกูลจะมีมากขึ้น ทว่าได้มาจากการทำการบ้านอย่างต่อเนื่อง คาเฟ่บางแห่งในยุโรป ขี่จักรยานนำกาแฟบริการถึงบ้านพักกักตัว “คอกาแฟ” ขาประจำ หรือบางกรณีอย่างหนึ่งสองคาเฟ่@Munich ข้างต้น ตั้งใจให้บริการกาแฟฟรีกับหน่วยงานฉุกเฉินในโรงพยาบาลบ้านไกล้เรือนเคียง ทั้งเชิญชวนชุมชนกาแฟรอบข้างร่วมด้วย ในโปรแกรมขายผลิตภัณฑ์ออนไลน์พ่วงบริการกาแฟฟรีที่ว่านั้น
ผู้(ประกอบการ)ซึ่งผ่านปรากฎการณ์ Pandemic ครั้งนี้ไปได้ ย่อม มิใช่พวก Start –Ups อีกแล้ว ขอเอาใจช่วย
วิรัตน์ แสงทองคำ 