คำว่า “เขาใหญ่”ในข้อเขียนของผม หมายถึงพื้นที่คลอบคลุม 2 อำเภอ จากปากช่องถึงวังนำเขียว มีทิวเขาใหญ่ ซึ่งเป็นอุทยานแห่งชาติ ทอดยาวไปทางทิศตะวันออก จรดอุทยานแห่งชาติทับลาน ปราจีนบุรี แยกขึ้นมาทางเหนือ ถึงเขาสลัดได มาเชื่อมเขาโซ่ ที่มีศูนย์ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ป่าเขาภูหลวง ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเขาภูหลวง เป็นเทือกเขาป่าดิบแล้งแนวยาวกว่า 40 กิโลเมตร ไปจรดเขายายเที่ยง และเขื่อนลำตะคอง
อาณาบริเวณนี้ โอบล้อมด้วยอุทยานแห่งชาติ 3 แห่ง เชื่อว่าเป็นกำแพงคอยสกัดกั้นความพยายามทำลายพื้นที่ป่า จึงน่าเชื่อได้ว่า การเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ จะไม่เร็วจนเกินไป
การเดินทางเข้าถึงค่อนข้างสะดวก จากทางหลวง2 เส้น ถนนมิตรภาพ (หมายเลข2) จากมวกเหล็ก ถึงเขื่อนลำคะคลอง และถนนหมายเลข304 จากกบินทร์บุรี ปราจีนบุรี ถึงปักธงชัย ในเขตนครราชสีมา
ความเคลื่อนไหวไม่อาจหลีกหนี แนวทางสู่บุคลิกใหม่ มิใช่การเกษตรหรือการท่องเที่ยวอย่างใดอย่างหนึ่ง หากมีส่วนผสมที่หลากหลาย ที่สำคัญจะกลายเป็นเมืองที่สะท้อนความรู้สึกนึกคิดของผู้คน ทีไม่ใช่คนพื้นถิ่น หากเป็นผู้คนที่มีอิทธิพลจากเมืองหลวง ตั้งแต่ความพยามสร้างโมเดลการเกษตรและ/หรือ การท่องเที่ยวมีคุณค่าเพิ่ม จากความพยายามแสวงความเป็นท้องถิ่น ไปจนถึงการสร้างธุรกิจระดับโลก
ปิยะ ภิรมย์ภักดี
เขาเป็นรุ่นที่สามตระกูลภิรมย์ภักดี เจ้าของตำนานเบียร์ไทย ผู้สนใจแสวงหาโอกาสทางธุรกิจใหม่ๆเสมอ
ด้วยความเป็นนักเรียนเก่าเยอรมัน เชื่อกันว่ามีความสัมพันธ์กับความรู้ความสามารถในการบริหารการผลิตในเชิงอุตสาหกรรมเป็นพิเศษ
เมื่อเขาก้าวขึ้นเป็นผู้บริหารบริษัทบุญรอดบริวเวอรี เมื่อประมาณทศวรรษที่ผ่านมา ถือเป็นยุคการขยายตัวออกจากธุรกิจเดิมของบริษัทที่ตั้งขึ้นในช่วงการเปลี่ยนแปลงการปรกครองอย่างมีนัยยะ แต่ก็อาจไม่ต้องกับแนวทางอนุรักษ์นิยม ของธุรกิจครอบครัวเก่าแก่ทั้งหมด ดังนั้นปิยะ ภิรมย์ภักดี จึงกลายเป็นคนแรกๆของตระกูล แยกตัวสร้างธุรกิจใหม่ ๆ ของตนเอง
โครงการเขาใหญ่BP Valley น่าสนใจมากทีเดียว ในฐานะบุกเบิกการผลิตไวน์ในประเทศไทย เป็นความพยามสร้างคุณค่าให้กับการเกษตร เช่นที่ยุโรปได้ทำมา เป็นโมเดลที่นานแสนนานมาแล้ว สำหรับเมืองไทยก็ไม่ใช่เรื่องง่ายนัก
ในมุมองของผม ประเมินคุณค่าของผู้ดำเนินธุรกิจไวน์ในประเทศไทยไว้สูง แม้ว่าการผลิตไวน์เป็นภาพสะท้อนโนวฮาวและวัฒนธรรมของตะวันตก แต่วันนี้พัฒนาเป็นความรู้สากล โดยมีกระบวนการประยุกต์เข้ากับสภาพท้องถิ่นอย่างซับซ้อน
หนึ่ง – ในกระบวนการพัฒนาไร่องุ่น ไปสู่การผลิตไวน์ เป็นการสร้างคุณค่าสินค้าเกษตรที่มีความหมาย เป็นงานที่ต้องอาศัยความรู้ความชำนาญหลายด้าน ตั้งแต่การเกษตรพื้นฐาน ไปสู่การผลิตด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ ต้องใช้ความสามารถในการบริหารจัดการ ระหว่างไม่แน่นอนของเกษตรกรรม สู่ขั้นตอนที่เข้มงวดของอุตสาหกรรม ไปจนถึงความละเมียดในเชิงศิลปะ
สอง – เป็นเรื่องที่น่าทึ่ง สินค้าไวน์ทีมีคุณภาพ มีมาตรฐาน และเป็นสินค้าระดับโลก ขณะเดียวกันสะท้อนความเป็นท้องถิ่นอย่างถึงแก่นด้วย
ไวน์เป็นสินค้าที่มีคุณค่าแบรนด์ ในความหมายหลากหลายมิติ สามารถเชื่อมโยงคุณค่าของสังคม วัฒนธรรมระดับท้องถิ่น ไปจนถึงเข้าใจแก่นของธรรมชาติ ให้เชื่อมโยงกับรสชาติ เป็นแบรนด์ที่เอกลักษณ์เฉพาะ ด้วยตัวสินค้าเอง เป็นวัฒนธรรมสืบทอดมานาน
สาม– วงจรการผลิตไวน์ กลายเป็นวงจรของการดำเนินกิจกรรม และธุรกิจ พัฒนาห่วงโซ่คุณค่า ซับซ้อนมากขึ้นๆมากกว่าอดีต เช่น เชื่อมโยงสู่ธุรกิจท่องเที่ยว และจัดงานแสดงต่างๆ(Events) เป็นต้น
ความพยายามของปิยะ ภิรมย์ภักดี ในฐานะผู้บุกเบิกไวน์เขาใหญ่ (นายแพทย์ ชัยยุทธ์ กรรณสูตร ในฐานะผู้บุกเบิกไวน์ระดับประเทศ และเฉลิม อยู่วิทยา ผู้บุกเบิกในภาคกลาง) จึงมีเรื่องราวที่น่าสนใจ และเชื่อมโยงไปสู่บุคลิกใหม่ของเขาใหญ่ด้วย
บทเรียนการพัฒนาไวน์ที่เขาใหญ่ใช้เวลามากทีเดียว จากขึ้นที่หนึ่งใช้เวลาถึง10 ปีเต็ม (2532-2541) กว่าไวน์เขาใหญ่ของปิยะ ภิรมย์ภักดี จะผลิตขวดแรกออกมาจำหน่าย และในขั้นต่อมา ใช้เวลาอีก8 ปี ในการเรียนรู้เรื่องคุณภาพและการตลาด กว่าจะได้รับการยอมรับ (ปี2549 เริ่มได้รับรางวัลระดับโลก)
คุณค่าสำคัญที่ปิยะ ภิรมย์ภักดี สร้างขึ้นในกับเขาใหญ่ มีมากกว่าที่กล่าวมาข้างต้นอีก เป็นแรงกระตุ้นสร้างเครือข่าย ผู้ผลิตไวน์เขาใหญ่ ขึ้นเป็นรูปเป็นร่าง ด้วยผู้ประกอบการที่สำคัญอีก2 ราย กลายเป็นเครือข่ายและวงจรการดำเนินการธุรกิจอย่างเป็นระบบ
วีรวัฒน์ ชลวณิชย์ แห่ง Village farm (Chateau des Brumes) ที่วังน้ำเขียว และวิสุทธิ์ โลหิตนาวีแห่ง GrandMonte หุบเขาอโศก ผู้ผลิตไวน์คุณภาพดี เข้าสู่ตลาดในระยะไล่เลี่ยกันในปี 2546-7 ทั้งสองมีประสบการณ์ทำงานในกิจการที่เชื่อมโยงกับมาตรฐานระดับโลก วีรวัฒน์ เคยทำงานที่เอสโซ่ ก่อนเข้าทำงานในฐานะผู้บริหารธุรกิจการค้าระหว่างประเทศของเครือซิเมนต์ไทย ขณะที่วิสุทธิ์ ทำงานกับกิจการด้านเคมีภัณฑ์ของยุโรปมายาวนาน จนถึงวัยที่สมควร ทั้งสองตกผลึก และมุงมั่นดำเนินกิจกรรมที่มีคุณค่าทั้งงาน และชีวิต ในช่วงที่เหลืออยู่
ปัจจุบันไวน์เขาใหญ่ ผนึกกำลัง กลายแหล่งกำเนิดใหญ่ทีสุดของเมืองไทยไปแล้ว
เครือข่ายนี้เป็นฐานและดำเนินไป เป็นความสัมพันธ์หลายมิติ รวมทั้ง ความรูสึกนึกคิด และไลฟ์สไตล์ยุโรป ค่อยๆซึมแทรกเข้าท่ามกลางวัฒนธรรมคาวบอยอเมริกันที่ดูมั่นคงในเขาใหญ่
Little Italian
เป็นเรื่องที่น่าสังเกตว่า ผู้คนมีประสบการณ์ มักจะชอบทำงานท้าทาย และใช้เวลามากเสมอ เช่น กรณี ปิยะ วีรวัฒน์ และวิสุทธ์ ขณะที่อีกบางกลุ่มมองความเคลื่อนไหว และแนวโน้มการตลาด เพื่อการสร้างสินค้าตามกระแสนิยม ในกรณีเขาใหญ่ที่ผมกำลังกล่าวถึง นับว่าเป็นการประสานพลังระหว่างความโลดแล่น กับพื้นฐานที่ดีพอสมควร
ประมาณสองปีมานี้ ร้านกาแฟในอาคารสไตล์ทัสคานี เมืองท่องเที่ยวสำหรับผู้มีรสนิยมในอิตาลี เกิดขึ้นที่เขาใหญ่ ในทันที ได้รับกระแสนิยมตอบรับอย่างดี โดยเฉพาะคนหนุ่มสาวเมืองหลวง ปรากฏการณ์นี้ สร้างสีสันให้เขาใหญ่
Primo Posto เกิดขึ้นโดยไม่อาจจะเรียกได้ว่า เป็นความบังเอิญทั้งหมด หากเป็นความต่อเนื่องของกระแสรสนิยมใหม่ ที่พยายามสร้างขึ้นด้วย นัยว่าเป็นยกระดับจากวัฒนธรรมคาวบอย สู่ ผู้ดียุโรป นักลงทุนที่อาจเรียกว่าเป็น “เศรษฐีใหม่”ของสังคมไทย โดยเฉพาะกับโครงการ Toscana Valley เชื่อว่าสังคมเขาใหญ่พัฒนายกระดับขึ้น ในฐานะเมืองตากอากาศของชนชั้นนำของไทยที่สำคัญอีกแห่งหนึ่ง
Toscana Valley เป็นโครงการอสังหาริมทรัพย์ ถือว่าลงทุนมากที่สุด ในเขาใหญ่ในช่วง 30 กว่าปี ก็ว่าได้ นักลงทุนมาจากรุนที่สองของ กรีนวัลเล่ กลุ่มธุรกิจอสังหาริมทรัพย์รายหนึ่งของไทย เน้นสร้างโครงการระดับบน มีบุคลิกผสมระหว่างบ้านพักราคาแพง กับสนามกอล์ฟ ในย่านชานเมืองกรุงเทพฯ
ว่ากันว่าบุคคลที่มีบทบาท เป็นคนหนุ่ม มีประสบการณ์ในการใช้ชีวิตอยู่ในอังกฤษในช่วงการศึกษามาเป็นเวลานานพอสมควร เลยอ้างอิงว่า เขาเข้าใจรสนิยม ไลฟ์ไสตล์ของยุโรปอย่างดี น่าจะพออ้างถึง หนังสือขายดีเล่มหนึ่งของนักเขียนชาวอังกฤษ(A Year in Provence by Peter Mayle) เล่าเรืองการใช้ชีวิตคนอังกฤษในบ้านตากอากาศในยุโรป เผอิญไม่นานมานี้ หนังสือเล่มนี้ แปลเป็นไทย และขายดีพอสมควรเสียด้วย ว่าไปแล้วจะถือว่าเป็นช่วยเดียวกับการกลับมาของกระแสยุโรป (โดยเฉพาะอังกฤษ) ในสังคมไทย หลังจากอิทธิพลอเมริกันอิ่มตัว ก็อาจจะได้ (ดูสายสัมพันธ์อังกฤษใหม่)
รายละเอียดของโครงการ ผมไม่ประสงค์จะขยายความ ผู้อ่านต้องหาข้อมูลกันเอง(www.toscanavalley.com) เท่าที่ทราบ เป็นโครงการราคาแพงที่สุดในเขาใหญ่ และแพงกว่าหลายโครงการในกรุงเทพฯด้วย
กระแสนี้แรงขึ้นมาอีก เมือเจ้าของโรงแรมจุลดิส ซึ่งถือเป็นโรงแรมเก่าแก่ที่สุดในเขาใหญ่ แต่เผอิญเป็นโรงแรมในจินตนาการเดิม มิได้เชื่อมโยงหรือพยายามสะท้อนบุคลิกเฉพาะเขาใหญ่ แต่เขาเป็นคนที่รู้จักตลาดเขาใหญ่ดีที่สุดคนหนึ่ง ได้ตัดสินใจครั้งใหญ่ในรอบว่าสองทศวรรษ ด้วยความเชื่อมั่นในกระแสนี้ ในการร่วมทุมกับกลุ่ม Primo Posto สร้างแหล่งชอปปิ้งใหม่ในสไตล์ Little Italy ขึ้นในนาม Palio กำลังจะเปิดขึ้นในช่วงปลายปีที่กำลังมาจะมาถึงนี้ เป็นการสอดประสานกระแสใหม่ที่รุนแรงพอสมควรในเขาใหญ่
ความขัดแย้งที่ลงตัว
เขาใหญ่ กำลังเปลี่ยนไปอดย่างเห็นได้ชัด แต่บางอย่าง ดูเหมือนทันสมัยและเหมือนจะยกระดับเขาใหญ่ขึ้น แต่ความจริงอาจไม่ใช่เช่นนั้น
ต้องยอมรับว่าความจริงว่า Primo Posto, Palio และ Toscana Valley มีแนวทางในเชิงรูปแบบอาจจะแตกต่างจากฟาร์มโชคชัย แต่สาระแล้วเป็นความพยายามที่ต่อเนื่องกัน ในฐานะนักลงทุนกลุ่มต่างๆเหล่านี้ มองเขาใหญ่อย่างจำกัด ในฐานะเมืองตากอากาศของคนไทย คนเมืองหลวงรุ่นใหม่ที่เรียกว่าBaby Boomer กำลังเติบโต แสวงหาตัวตน และรสนิยมในการใช้ชีวิต
ขณะที่ปิยะ วีรวัฒน์ และวิสุทธ์ มีมุมมองที่กว้างไกลกว่านั้น ในความการสร้างเครือข่ายไวน์ให้เป็นภาพสะท้อนการของคุณค่าใหม่ของเขาใหญ่ เป็นคุณค่าที่ค้นหาความเป็นท้องถิ่น พร้อมกับๆความพยายามเข้าสู่ตลาดโลก
ผมว่าแนวทางสำคัญ ในความพยายามให้เขาใหญ่ เป็นจุดหมายปลายทางระดับโลก ไม่ใช่เส้นทางที่โดดเดี่ยวอีกต่อไป
—————————————————
ศัพท์ที่น่าสนใจ
Tuscany (ภาษาอิตาเลียน เรียกว่าToscana) เป็นแคว้นในภาคเหนือ ตนอกลางของอิตาลี มีประชากรรอาศัยประมาณ 3.6 ล้านคน มี Florence เป็นเมืองหลวง เป็นรูจักกันอย่างดีว่า บริเวณมีภูมิประเทศที่สวยงามโดยเฉพาะชายทะเล และชนบท ที่สำคัญมีเมืองเก่าและสิ่งก่อสร้าง คุณค่าทางประวัติศาสตร์ ได้รับการรับรองจากUNESCO ถึง6 แห่ง
Provence (เป็นภาษาฝรั่งเศส ความหมายเดียวกับกันProvince อ่านว่าโพรวอ๊งซ์) ตั้งอยู่บริเวณตะวันออกเฉียงใต้ของฝรั่งเศส ติดทะเลเมอดิเตอเรเนียน ด้านที่ติดกับอิตาลี ถือเป็นส่วนหนึ่งของแคว้นที่เรียกว่า Provence-Alpes-Côte d’Azur. เป็นภูมิภาคตากอากาศ ที่มีชายฝังทะเลและชีวิตชนบทกลิ่นอายยุคกลางเช่นเดียวกับ Tuscany ถือเป็นแหล่งท่องเที่ยวอันดับต้นๆของฝรั่งเศส บริเวณนี้ยังเป็นแหล่งผลิตไวน์สำคัญของฝรั่งเศสด้วย
เรื่องต่อเนื่อง
ภาพสะท้อนเขาใหญ่(1) จากโชคชัย ถึงไพวงศ์
ภาพสะท้อนเขาใหญ่(3)จากคีรีมายาถึง จิมทอมป์สันฟาร์ม
วิรัตน์ แสงทองคำ 