โก ชิง ลี (เคซีลี– K C Li) เกิดที่มณฑลยูนาน เขาเป็นคนจีนแมนดารินซึ่งถือกันว่าเป็นเชื้อชาติจีนที่ยิ่งใหญ่ ตระกูลของเขาเป็นชนชั้นสูง เกี่ยวข้องกับผู้มีอำนาจในแผ่นดินใหญ่ ว่ากันว่าจีนแมนดารินนิยมเป็นข้าราชการและขุนศึกในยุคเก่านั้น
ยูนาน ดินแดนตอนใต้ของจีน ถูกอังกฤษครอบงำในช่วงก่อนสงครามโลกครั้งที่ 1 ความขัดแย้งระหว่างชนชาติจีนกับคนตะวันตก (อังกฤษ) ก่อให้เกิดสงครามฝิ่น อันเป็นเรื่องราวของนักล่าอาณานิคมยุคเก่าที่อัปยศเรื่องหนึ่ง
ครอบครัวของลี มีความใกล้ชิดกับคนอังกฤษ ตัวเขาเองจึงมีโอกาสได้ร่ำเรียนอย่างดีในอังกฤษที่ ROYAL SCHOOL OF MINES, LONDON เขาเป็นคนแรกที่เขียนหนังสือเกี่ยวกับแร่ทังสเตน และเป็นคนแรกที่พบแร่ชนิดนี้ในประเทศจีน รวมไปถึงการถลุงแร่เพื่อการส่งออกและอุตสาหกรรม ต่อมามีการเรียกกระบวนถลุงแร่ที่เขาคิดได้เป็นคนแรกว่า “LIPROCESS”
เมื่อคบกับอังกฤษได้ ลีก็ย่อมคบกับคนอเมริกันได้ ในปี (1916 หรือ พ.ศ.2459) ที่ค้นพบแร่ทังสเตน เขาตั้งบริษัทวาชัง ขึ้นที่นิวยอร์ค สหรัฐอเมริกา พุ่งเป้าทำการค้าระหว่างสหรัฐกับจีน โดยส่งแร่และสินค้าเกษตรจากจีนแผ่นดินใหญ่ไปสหรัฐ ขณะเดียวกันก็ส่งสินค้าประเภทเครื่องจักร สารเคมี เหล็ก และสินค้าอุตสาหกรรมอื่น ๆ จากสหรัฐเข้าจีน
ในช่วงนี้เองลีได้กลายเป็น ดร.ลี เนื่องจากเขาได้ร่ำเรียนวิชาวิศวกรรมเหมืองแร่ต่อที่ CLARKE UNIVERSITYเขาจึงกลายเป็นบุคคลที่รัฐบาลสหรัฐจับไว้จนอยู่หมัดด้วยผลประโยชน์ที่ผูกมัดกันไว้อย่างเหนียวแน่น บริษัทวาชังได้รับสิทธิในการหาแร่ดีบุก วุลแฟรม ทังสเตน อันเป็นวัตถุดิบป้อนโรงงานผลิตอาวุธตามข้อตกลงกับกระทรวงกลาโหมสหรัฐ และเขาเองก็เป็นที่ปรึกษาด้านเหมืองแร่ของกระทรวงกลาโหมสหรัฐในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง
ดร.ลี ได้สร้างคุณูปการอันยิ่งใหญ่ให้กับสหรัฐมากมาย เขาคือผู้ก่อตั้งและสร้างโรงงานถลุงแร่ขนาดใหญ่หลายแห่งในสหรัฐ รวมไปถึง บราซิล และโบลิเวีย
เขาได้รับรางวัลเกียรติยศประเภทเหรียญตราแทบนับครั้งไม่ถ้วนจากสหรัฐ !
ว่ากันว่า ดร.ลี ก็คือคนของพรรคก๊กมินตั๋งคนหนึ่ง เมื่อสงครามจีน-ญี่ปุ่น ปะทุรุนแรงและในที่สุดเหมาเจ๋อตงประสบชัยชนะในการปฏิวัตินั้น ดร.ลี จำต้องระเห็จจากบ้านเกิด และเขาไม่มีสิทธิจะกลับไปอีกเลยตราบชั่วชีวิต
การต่อสู้ของ ดร.ลี ไม่สิ้นสุด ในที่สุดเขาก็สามารถประสานผลประโยชน์กับสหรัฐ ในฐานะคนจีนรักชาติอีกปึกหนึ่งประเภทหนึ่ง ที่ไม่ต้องการให้จีนแผ่นดินใหญ่ปกครองด้วยระบบคอมมิวนิสต์ โดยที่เขาเป็นกำลังสำคัญในการหาแร่ชนิดสำคัญ ๆ ป้อนโรงงานผลิตอาวุธสหรัฐ ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง และสงครามเกาหลี อันเป็นที่ที่สหรัฐออกโรงขยายอิทธิพลของความเป็นนักล่าอาณานิคมยุคใหม่ครั้งสำคัญ และก็ไม่มีใครหยุดยั้งได้จนถึงปัจจุบันนี้
ไทยวาเทรดดิ้ง จึงเกิดขึ้นในประเทศไทย เพื่อบรรลุเป้าหมายอันกว้างใหญ่ของ ดร.ลี ที่บังเอิญเป็นส่วนหนึ่งที่อยู่ในแผนของสหรัฐ
วา (WAH) เป็นภาษาจีนกลางของคนจีน ซึ่งถือว่าเป็นคนชั้นสูงแปลว่า “จีน” ซึ่งแสดงออกมาอย่างชัดเจนว่าผู้ให้กำเนิดบริษัทที่มีชื่อนี้ มีความเป็นมาเช่นใด
ดร.ลี ตั้งบริษัทไทยวาขึ้นในประเทศไทย โดยประสานงานกับคนจีนสาย “ก๊กมินตั๋ง” ในไทยคนหนึ่งที่ชื่อวีทีลู เมื่อปี 2528 ไต้หวันฉลองวันชาติเงียบ ๆ ณ โรงแรมชั้นหนึ่งแห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ วีทีลู ยังหอบสังขารกว่า 70 ปีของเขามาปรากฎกายในงานนั้นด้วย !
นิตยสารผู้จัดการ พฤษภาคม 2529
วิรัตน์ แสงทองคำ 